Το νέο σχολικό έτος ξεκινά και τα παιδιά που θα φοιτήσουν στην Α’ Δημοτικού καλούνται να προσαρμοστούν στο νέο σχολικό περιβάλλον. Η προετοιμασία των παιδιών για την επερχόμενη αλλαγή είναι πολύ σημαντική για την ομαλή μετάβαση και προσαρμογή του παιδιού στη σχολική ζωή.
Η περίοδος αυτή συνεπάγεται με πιθανές αλλαγές στα συναισθήματα και στη συμπεριφορά πολλών παιδιών. Αρκετά παιδιά θα προσαρμοστούν χωρίς να αντιμετωπίσουν οποιεσδήποτε δυσκολίες, όμως υπάρχει ένα ποσοστό παιδιών όπου θα παρουσιάσουν δυσκολίες στη προσαρμογή και η μετάβαση μπορεί να συσχετιστεί με άρνηση και φόβο για το σχολικό πλαίσιο.
Εισηγήσεις για πρωτογενή πρόληψη:
Στο στάδιο αυτό το παιδί δεν έχει παρουσιάσει ακόμη άρνηση ή φόβο ή θυμό για το σχολικό πλαίσιο. Είναι η περίοδος της προετοιμασίας και της ευαισθητοποίησης των παιδιών για την επικείμενη αλλαγή.
- Οι γονείς επιλέγουν το σχολείο σύμφωνα με τις δικές τους ανάγκες και τα δικά τους κριτήρια. Έπειτα μιλούν, συζητούν, ζωγραφίζουν και παίζουν με τα παιδιά τους παιχνίδια που σχετίζονται με το νέο σχολείο. Δηλαδή, προετοιμάζουν, με φιλικά μέσα τα παιδιά για το νέο ξεκίνημά τους στο νέο σχολείο. Με αυτό τον τρόπο δημιουργούν μια συναισθηματική πρόσβαση του παιδιού στο νέο περιβάλλον.
- Λίγο καιρό πριν από την έναρξη του σχολείου και των μαθημάτων είναι καλό να ξεκινήσουν την προετοιμασία των παιδιών, αγοράζοντας μαζί τον απαραίτητο σχολικό εξοπλισμό και ετοιμάζοντας από κοινού τη σχολική τσάντα με τα βιβλία, τα τετράδια και τα υπόλοιπα υλικά.
- Επίσκεψη στο σχολείο για να εξερευνήσουν το χώρο. Τα παιδιά έρχονται σε επαφή με τις τάξεις, τη σχολική αυλή, την καντίνα και το γραφείο του διευθυντή και των δασκάλων. Κάποια παιδιά χρειάζονται παραπάνω από μία επίσκεψη, προκειμένου να επιτευχθεί η εξοικείωσή τους με τον καινούριο χώρο.
- Συναντήσεις εκτός σχολείου με παιδιά που γνωρίζουν οι γονείς ότι θα φοιτήσουν στο ίδιο σχολείο με τα παιδιά τους για να βοηθήσει περαιτέρω στην μετάβαση των παιδιών.
Εισηγήσεις για δευτερογενή πρόληψη:
Στο στάδιο αυτό το παιδί έχει παρουσιάσει άρνηση ή φόβο ή θυμό για το σχολικό πλαίσιο.
- Οι γονείς είναι σημαντικό να μην κρατούν στο σπίτι το παιδί που αρνείται να πάει στο σχολείο, διότι έτσι γίνεται καθυστέρηση / αναστέλλεται η προσαρμογή του και διαταράσσεται η σταθερότητα στο καθημερινό πρόγραμμά του.
- Είναι σημαντικό το πρόγραμμα του παιδιού να διατηρείται σταθερό με σκοπό το παιδί να μπορέσει να συνηθίσει την καινούρια του καθημερινότητα (σταθερές ώρες ύπνου, φαγητού, παιχνιδιού, μελέτης, πιθανών θεραπειών).
- Όταν οι γονείς αποχαιρετούν το παιδί μέσα στο χώρο του σχολείου, ο αποχωρισμός είναι δυσκολότερος και η άρνηση του παιδιού να συνεργαστεί διαρκεί περισσότερο. Θα ήταν καλό αν είναι δυνατόν να γίνεται στην είσοδο του σχολείου με πιθανόν υποστήριξη από το εκπαιδευτικό προσωπικό του σχολείου. Η συνεργασία γονέα και εκπαιδευτικού για αυτό το σημείο είναι απαραίτητη προϋπόθεση για την από κοινού απόφαση πως θα δράσουν με βάση τις ανάγκες του παιδιού που παρουσιάζει (κάθε περίπτωση παιδιού μπορεί να είναι διαφορετική και ο τρόπος δράσης μπορεί να διαφέρει π.χ. κάποια παιδιά μπορεί να χρειάζονται οι γονείς τους να τα μεταφέρουν μέχρι την είσοδο της τάξης και αυτό να βοηθά το παιδί να προσαρμοστεί γρηγορότερα).
- Οι γονείς αποφεύγουν να μεταδώσουν στο παιδί τη δική τους αγωνία για την έκβαση της ημέρας στο σχολείο (πώς πέρασες σήμερα; έπαιξες σήμερα; έκλαψες σήμερα; ήσουν το μόνο παιδάκι που έκλαιγε;), ωστόσο επικοινωνούν με το προσωπικό του σχολείου για ενημέρωση.
- Οι γονείς είναι σημαντικό να αποφεύγουν να χρησιμοποιήσουν μεθόδους όπως είναι η υπόσχεση υλικής επιβράβευσης εάν το παιδί μειώσει τις δυσκολίες που παρουσιάζονται στο σχολείο. Επίσης, είναι σημαντικό οι γονείς να αποφεύγουν να ενοχοποιούν το παιδί για πιθανό άγχος του γονέα ή σωματικό σύμπτωμα που σχετίζεται με το άγχος λόγω της κατάστασης που συμβαίνει (π.χ. πονώ την καρδιά μου, έχω πονοκέφαλο).
- Γίνεται συναισθηματική ενίσχυση στο παιδί (είμαι σίγουρος/η πως θα τα καταφέρεις, είσαι πολύ δυνατός/ή, μπράβο σου που έμεινες όλη τη μέρα στο σχολείο, είμαι πολύ περήφανος/περήφανη για σένα κ.ά.).
- Αποφυγή μεταφοράς του άγχους των γονέων για τις μαθησιακές επιδόσεις του παιδιού.
- Οι γονείς δείχνουν εμπιστοσύνη στο παιδί ότι θα τα καταφέρει και το ενθαρρύνουν δίνοντάς του χρόνο για να προσαρμοστεί.
Τις περισσότερες φορές τα παιδιά καταφέρνουν να προσαρμοστούν με επιτυχία στο νέο σχολικό πλαίσιο και να φέρουν εις πέρας τον καινούριο ρόλο του/της μαθητή/τριας έπειτα από ένα χρονικό διάστημα. Σε κάποιες ποιο σπάνιες περιπτώσεις, τα χαρακτηριστικά της σχολικής άρνησης παραμένουν και μετά το πέρας των πρώτων εβδομάδων. Το άγχος που εκδηλώνουν τα παιδιά για το σχολείο μπορεί να αυξηθεί και η άρνησή τους να συνεργαστούν να μεγαλώσει. Τότε είναι σημαντικό, η οικογένεια και όπου σχετίζεται το σχολείο να συνεργαστούν με ψυχολόγο για να μπορέσουν να διαχειριστούν πιο συγκεκριμένα τους παράγοντες που παρατείνουν τη σχολική φοβία / άρνηση.
Εγγεγραμμένη Σχολική / Εκπαιδευτική Ψυχολόγος (ΑΡ. Μ. 423)